Bài 4. Hướng dẫn viết prompt

Các nguyên tắc viết prompt hiệu quả cho ChatGPT

Hướng dẫn này cung cấp các kỹ thuật thiết yếu để giúp người dùng viết prompt (lời nhắc) hiệu quả, từ đó nhận được phản hồi chất lượng cao hơn.
Bạn có thể khai thác tối đa sức mạnh của ChatGPT bằng cách:

• Viết prompt có cấu trúc rõ ràng,

• Tinh chỉnh phản hồi qua từng vòng,

• Cung cấp ngữ cảnh liên quan.

✅ Prompt là gì?

Prompt là phần văn bản đầu vào để bắt đầu một cuộc trò chuyện hoặc kích hoạt phản hồi từ mô hình ngôn ngữ (LLM).
Ngoài văn bản, prompt cũng có thể là hình ảnh hoặc âm thanh (tuỳ vào mô hình hỗ trợ).

✅ Prompt engineering là gì?

Prompt engineering là quá trình thiết kế và tối ưu hóa prompt để định hướng phản hồi của mô hình một cách hiệu quả nhất.

🔧 Cách viết prompt hiệu quả

1. Gán vai trò (persona) cho ChatGPT

Việc giao cho ChatGPT một vai trò cụ thể giúp mô hình trả lời theo góc nhìn phù hợp, đặc biệt hữu ích khi bạn cần phản hồi mang tính chuyên môn hoặc theo ngữ cảnh cụ thể.

Ví dụ prompt:

Bạn là chuyên viên phân tích dữ liệu cho nhóm marketing. Hãy tóm tắt hiệu quả chiến dịch quý trước, nhấn mạnh các chỉ số hữu ích cho việc lập kế hoạch chiến dịch tiếp theo.

Bạn là bác sĩ. Hãy...

2. Dùng dấu phân cách (delimiters)

Dấu phân cách giúp mô hình xác định rõ đoạn văn bản cần xử lý: dịch, tóm tắt, diễn giải...

Ví dụ prompt:

Dịch đoạn văn bản nằm giữa ba dấu ngoặc kép dưới đây sang tiếng Pháp:

“””
Chúng ta sẽ sắp xếp cuộc họp vào thứ Sáu tuần sau và xem xét các cập nhật bạn đã thực hiện trong kế hoạch dự án. Hãy mời các thành viên nhóm sản phẩm và chuẩn bị chia sẻ bước tiếp theo.
“””

3. Chỉ dẫn theo từng bước (step-by-step instructions)

Còn gọi là "chain-of-thought prompting", cách này giúp mô hình giải quyết bài toán phức tạp bằng cách diễn giải từng bước một, thay vì đưa ra kết quả ngay lập tức.

Ví dụ prompt:

Bạn được cung cấp một đoạn văn giữa ba dấu ngoặc kép.

Bước 1 – Đọc văn bản
Bước 2 – Góp ý về ngữ pháp và cấu trúc
Bước 3 – Viết lại đoạn văn với chỉnh sửa đề xuất
Bước 4 – Dịch đoạn văn sang tiếng Pháp và tiếng Tây Ban Nha

4. Cung cấp ví dụ (one-shot hoặc few-shot prompting)

Việc đưa ra ví dụ giúp mô hình hiểu rõ hơn yêu cầu của bạn, từ đó suy luận ra quy luật, phong cách hoặc kiểu phản hồi mong muốn.

Ví dụ prompt:

Tóm tắt chủ đề và cảm xúc chính của đoạn văn sau:

“””
Một phân tử – hãy tưởng tượng – là khối xây dựng nhỏ bé đến mức không thể nhìn thấy! Thế nhưng, nó là nền tảng của mọi thứ! Những hạt tí hon này kết hợp lại tạo nên nước, không khí, chính chúng ta!
“””
Chủ đề: Phân tử
Cảm xúc: Kinh ngạc

Ví dụ:

“””
Các tính năng chia sẻ GPT tùy chỉnh mới được OpenAI phát hành tháng 3 thật tuyệt vời. Tôi rất mong được sử dụng để tùy chỉnh người mà tôi chia sẻ GPT với!
“””

✅ Một số nguyên tắc chung

✳️ Rõ ràng và cụ thể

Đảm bảo prompt của bạn:

• Rõ ràng, không mơ hồ.

• Có đủ ngữ cảnh để mô hình hiểu yêu cầu.

• Tránh câu hỏi quá chung chung nếu bạn cần phản hồi chính xác.

✳️ Tinh chỉnh qua từng vòng (iterative refinement)

Viết prompt hiệu quả là quá trình lặp lại:

• Bắt đầu với prompt cơ bản.

• Đọc phản hồi.

• Tinh chỉnh prompt (thêm/bớt ngữ cảnh, thay đổi cách diễn đạt).

• Tiếp tục cải thiện cho đến khi hài lòng.

✳️ Yêu cầu phong cách cụ thể

Bạn có thể hướng dẫn ChatGPT về tông giọng mong muốn bằng cách dùng tính từ mô tả:

Ví dụ:

Giải thích điều này bằng giọng điệu thân thiện và cuốn hút.

Các từ gợi ý: trang trọng, thân mật, chuyên nghiệp, hài hước, nghiêm túc, gần gũi…