Đừng “hỏi” ChatGPT! Mà hãy “yêu cầu” ChatGPT làm việc cụ thể!

Trong thực tế sử dụng ChatGPT, rất nhiều người chỉ đặt những câu hỏi chung chung như: “ChatGPT ơi, loét tỳ đè là gì?” hoặc “Hãy viết báo cáo về quản lý chất lượng.”
Kết quả thường là câu trả lời cũng chung chung, dàn trải, không sát với bối cảnh công việc của bạn.

Vấn đề không nằm ở ChatGPT, mà nằm ở cách bạn giao việc cho AI.

1. ChatGPT không phải Google – hãy coi AI như cộng sự

Google được tối ưu để tìm kiếm dữ liệu, còn ChatGPT được tối ưu để xử lý ngôn ngữ và tạo nội dung dựa trên yêu cầu cụ thể. Nếu bạn chỉ “hỏi”, ChatGPT sẽ trả lời theo ngữ cảnh chung (general context). Nhưng nếu bạn “yêu cầu” và cung cấp đầy đủ thông tin (specific context), ChatGPT sẽ làm ra kết quả sát thực tế, tiết kiệm thời gian.

Ví dụ:

• Hỏi chung: “Viết báo cáo sự cố y khoa.”
  → Kết quả: bản báo cáo chung, không theo mẫu bệnh viện nào.

• Yêu cầu cụ thể: “Hãy viết báo cáo sự cố y khoa theo cấu trúc A-B-C, bối cảnh xảy ra tại khoa Hồi sức, đối tượng là bệnh nhân thở máy, nguyên nhân liên quan đến lỗi vận hành thiết bị.” và cung cấp thông tin sự cố, danh sách sự cố - càng chi tiết càng tốt.
  → Kết quả: bản báo cáo chi tiết, đúng bối cảnh bệnh viện, có thể chỉnh sửa và sử dụng ngay.

2. Ứng dụng 5W1H trong giao việc cho ChatGPT

Cách đơn giản để đưa yêu cầu rõ ràng là dùng khung 5W1H:

• What (Cái gì): Bạn muốn ChatGPT tạo ra cái gì? (báo cáo, bài viết, bảng kiểm, hướng dẫn...)

• Why (Tại sao): Mục đích của tài liệu đó là gì? (đào tạo, báo cáo cấp trên, truyền thông nội bộ...)

• Who (Ai): Đối tượng sử dụng là ai? (bác sĩ, điều dưỡng, bệnh nhân, lãnh đạo bệnh viện...)

• Where (Ở đâu): Ngữ cảnh áp dụng? (trong khoa Hồi sức, trong buổi tập huấn, trong báo cáo chính thức...)

• When (Khi nào): Thời điểm, giai đoạn, hay tính cấp bách.

• How (Như thế nào): Yêu cầu hình thức, cấu trúc, độ dài, văn phong.

Xem thêm Áp dụng phương pháp 5W1H 2C5M để viết prompt

3. Bổ sung bằng 2C–5M để có ngữ cảnh rõ ràng hơn

Ngoài 5W1H, bạn có thể dùng 2C – 5M để diễn đạt yêu cầu như một bản “brief” cho cộng sự:

• 2C (Context – Content):

  • Bối cảnh (Context): Môi trường, tình huống cụ thể.

  • Nội dung (Content): Thông điệp chính hoặc dữ liệu bạn muốn đưa vào.

  Hay:

  • Control – Kiểm soát chất lượng như thế nào?
    Xác định cách thức kiểm soát chất lượng. Ví dụ: Trưởng phòng Marketing sẽ xem xét và phê duyệt nội dung trước khi đăng.
  • Check – Kiểm tra kết quả ra sao?
    Xác định cách thức đánh giá hiệu quả. Ví dụ: Theo dõi số lượt tương tác và phản hồi từ người dùng sau khi bài đăng được công bố.

   

• 5M (Man, Machine, Material, Method, Measurement):

  • Con người liên quan (Man)

  • Công cụ/thiết bị (Machine)

  • Tài liệu/dữ liệu có sẵn (Material)

  • Quy trình/hướng dẫn áp dụng (Method)

  • Tiêu chuẩn đánh giá kết quả (Measurement)

Ví dụ khi yêu cầu ChatGPT viết bảng kiểm kỹ thuật:

• Context: Kiểm tra kỹ thuật chọc dịch màng phổi tại khoa Hô hấp.

• Content: Cần bảng kiểm theo 4 giai đoạn (trước – trong – sau – biến chứng).

• Man: Người thực hiện là bác sĩ nội trú.

• Machine: Sử dụng siêu âm, dụng cụ chọc dịch chuẩn.

• Material: Dựa trên quy trình kỹ thuật của Bộ Y tế.

• Method: Viết thành checklist dạng Có/Không.

• Measurement: Phù hợp để giám sát an toàn người bệnh.

Lưu ý: không chỉ mô tả trong prompt, các thông tin bạn hoàn toàn có thể/và nên đưa vào files. Và lý tưởng nhất là dùng trong project. Xem thêm Projects - Hiểu tường tận để triển khai kế hoạch, dự án hiệu quả

4. Tại sao cần “yêu cầu cụ thể”?

• Tiết kiệm thời gian: Không phải chỉnh sửa nhiều lần.

• Sát thực tế: Kết quả đúng bối cảnh bệnh viện, đúng nghiệp vụ.

• Có thể hành động ngay: Biến kết quả thành báo cáo, bảng kiểm, tài liệu huấn luyện mà không mất công viết lại.

• Nâng cấp vai trò của AI: Từ “người trả lời câu hỏi” thành “trợ lý công việc chuyên nghiệp”.

ChatGPT không phải “cái hộp thần kỳ” trả lời mọi thứ chung chung, mà là một cộng sự ảo. Bạn càng đưa yêu cầu rõ ràng, cụ thể, có cấu trúc (5W1H, 2C–5M), thì ChatGPT càng trở thành một trợ lý thông minh thực sự trong bệnh viện và công việc.

==> Vì vậy, hãy nhớ: Đừng “hỏi” ChatGPT, mà hãy “yêu cầu” ChatGPT làm việc cụ thể!